Informacje z życia - Dr Raszyk

           Bezradny jest każdy język chcący oddać życie i dzieło tego lekarza. Emocje przeżywane podczas zbierania materiałów do artykułu biograficznego, obcowanie z pamięcią o „Naszym Doktorze” na tle istebniańskiego krajobrazu, atmosfera góralskiego życia … nikną przy biurku autora. Pozostaje biogram odpowiadającym wymogom pracy naukowej historyka. I taki biogram zdecydowałem się przekazać Czytelnikom „Medycy Wiejskiej” Oddając klimat w cytowanych wypowiedziach górali.

          
        W 1922r osiedlił się w Istebnej. Dr. Raszynowi podlegały wsie: Istebna, Koniaków, Jaworzyna, część Wisły usytuowanej na stokach Baraniej Góry, wsie powiatu żywieckiego: Kamesznica, Szare i Laliki oraz Sól i Piekło pod Zwardoniem. Przed osiedleniem się tu Raszyka górale tych wsi korzystali do 1920r. z pomocy lekarskiej w polskim miasteczku Jabłonkowie, odległym od Jaworzynki 6 km. Od Istebnej 7 km, i od Koniakowa 14 km. Jabłonków po czeskiej agresji w 1919 r. znalazł się od 1920 r. w granicach Czechosłowacji. Wtedy najbliżsi lekarze pracowali w Żywcu odległym 20 km i Ustroniu odległym 24 km od Istebnej, a w okresach letnich bliżej, w Wiśle, gdzie okresowo pracowali lekarze zdrojowi. W tej sytuacji osiedlenie się Raszyka w 1922 r. w Istebnej radykalnie poprawiło opiekę lekarską w tym rejonie. W latach trzydziestych wsie: Istebna, Koniaków i Jaworzyna liczyła prawie 6 tys. mieszkańców, bez części Wisły usytuowanej na stokach Baraniej Góry i wsi powiatu żywieckiego, do których docierał Raszyk. Obecnie Trójwieś liczy blisko 11 tys. Mieszkańców. Potrzeby zdrowotne zaspokajają trzy ośrodki zdrowia: Gminny Ośrodek Zdrowia w Istebnej wybudowany w 1961 r. dzięki staraniom Raszyka, oraz dwa Wiejskie Ośrodki Zdrowia w Jaworzynie i Koniakowi wybudowane przy współudziale miejscowego społeczeństwa w latach osiemdziesiątych. Te trzy ośrodki zdrowia posiadają pełną obsadę lekarską: lekarz ogólnego, pediatrę, ginekologa i dentystę. W latach międzywojennych międzywojennych długo po wojnie pracę lekarza na tym terenie wykonywał tylko jeden lekarz – Dr. Raszyk

           W latach 1922-1939 Raszyk pracował w Istebnej jako lekarz Ubezpieczalni Społecznej najpierw Cieszyńskiej, a później Bielskiej. Poza pracą lekarza domowego Ubezpieczalni prowadził poradnię przeciwgruźliczą, przeciwweneryczną, przeciwjagliczą i poradnię dla matki i dziecka. Były to poradnie Polskiego Czerwonego Krzyża, którego miejscowe Koło założył Raszyk w 1923 r. Wymienione poradnie wchodziły w skład Ośrodka Zdrowia w Istebnej. Tego typu ośrodków zdrowia w Polsce w 1938 r. było 644, w tym na wsi ponad 60. Do obowiązków Raszyka należała także praca lekarza szkolnego w Szkole Powszechnej w Istebnej im. Ks. Józefa Londzina (obecnie im. J.Gagarina), Szkol Powszechnej w Koniakowi im. Michała Grażyńskiego i Szkole Powszechnej w Jaworzynie, a w 1939 r. po powrocie części Śląska Cieszyńskiego (Zaolzia) do Polski, został także lekarzem szkolnym w Państwowym Gimnazjum i w Państwowej Szkole Gospodarczej Żeńskiej w Jabłonkowie. Prowadził również aptekę domową. Punkt apteczny powstał w Istebnej dopiero w latach pięćdziesiątych, a apteka w 1963 r. Dr. Raszyk wykonywał również usługi dentystyczne w zakresie usuwania zębów. W jego mieszkaniu mieściła się izba porodowa. W rejonie pracy dr Raszyka było około 50 środowisk jagliczych. Dorosłych leczył na miejscu, a część dzieci została wysłana do Witkowi koło Krakowa, gdzie przebywały aż do wyleczenia. Do pracy w poradni przeciwjagliczej przygotował się na kursie trachomatologii i okulistyki społecznej w Warszawie w 1938 r. zorganizowanym przez Państwowy Zakład Higieny. Dzięki tej pracy jaglica całkowicie zamknęła na tym terenie. Stale podnosił kwalifikacje lekarza wiejskiego: w 1935 r. ukończył dwumiesięczny kurs zorganizowany przez Polski Związek Przeciwgruźliczy w Warszawie, w 1938 r. kurs Instrukcyjny dla lekarzy ośrodków zdrowia w Państwowym Zakładzie Higieny w Warszawie, w 1939 r. dokształcający dwutygodniowy kurs z zakresu chirurgii urazowej oraz w 1951 r. kurs teoretyczny i praktyczny z zakresu krwiodawstwa w Katowicach. Uczestniczył w posiedzeniach Cieszyńskiego Koła Towarzystwa Lekarzy Polaków na Śląsku, a po wojnie w zebraniach naukowych Koła Polskiego Towarzystwa Lekarskiego w Cieszynie. W 1967 r. uzyskal tytuł specjalisty drugiego stopnia w zakresie medycyny ogólnej.

           W okresie międzywojennym praca lekarza w Istebnej była bardzo trudna, a to z powodu rozległego rejonu pracy, cierpiącego na brak dobrych dróg, niedostępnego dla samochodów, bowiem nie było jeszcze serpentyny łączącej Wisłę z Istebną przechodzącej przez przełęcz Kubalonka. Do rozległego terenu pracy dra Raszyka środkiem komunikacji był wóz konny, a tam gdzie w zimie sanie nie dotarły, pozostawiały tzw. karpie ( urządzenie ułatwiające chodzenie po śniegu), rzadziej narty. Dopiero od lat pięćdziesiątych oddano mu  do dyspozycji samochód terenowy. Najbardziej odpowiedzialne było położnictwo ze względu na duże odległości i niemożność szybkiego przetransportowani położnicy do szpitala. Był więc zmuszony wykonywać zabiegi położnicze na miejscu, jak obroty w głębokiej narkozie eterowej, porody kleszczowe, rozkawałkowania i wymóżdżenia. W swej praktyce nie miał ani jednego zgonu położnicy. Pomagała mu jedyna w tej okolicy położna, znana i ceniona za sumienną pracę Maria Bielesz (1871 - 1949) z Istebnej, zwana tu „ciotką babciulą”. Która dyplom położnej uzyskała w 1898 r. w Krakowie i przez 50lat pracowała w Istebnej. Nierzadko -  choć dziś wydaje się to nieprawdopodobne – w izbie góralskiej bez podłogi, gdzie przebywała położnica, znajdowały się również zwierzęta domowe, a w wielu chatach nie było jeszcze lampy naftowej i świecono tzw. Szczapami. Gdy na krótko przed wojną wybudowano szosę przez Kubalonkę i dalej do Istebnej praca dra Raszyka był już nico mniej absorbująca ze względu na możliwość transportu chorych do najbliższego szpitala w Cieszynie.

           Kiedy w 1972 r. obchodzono 50-lecie pracy dra Raszyka, przypominano jeden z obrazków jego pracy: „ W kącie, na garstce słomy, leży położnica. Nawet prześcieradła nie było. Doktor nie namyślając się długo ściąga prędko własną koszulę, rozrywa do połowy i używa jako prześcieradła. Dla niego najważniejsze w tej chwili było życie matki i dziecka, które rzeczywiście rodzi się szczęśliwie. Nauczony doświadczeniem zabiera odtąd z domu własne prześcieradło i ręcznik oraz czyste podkłady zapakowane troskliwą ręką żony”. Inny z górali wspominał, jak wiózł Raszyka do chorego. Fura góralska, którą jechał Raszyk, podczas pospiesznej jazdy na górskiej wyboistej drodze zaczęła się rozlatywać. Doktor nie pozwolił woźnicy na naprawę pojazdu i ponaglał, by jak najprędzej dotrzeć do chorego. Mawiał, że „ordynacja lekarska to świętość”. Górale wspominając „Swojego Doktora” podkreślają jego szczerą pobożność; był wyznania rzymskokatolickiego. Przyjaźnił się z ks. Emanuelem Grimem (1883-1950), od 1917 do 1950 r. proboszczem Istebnej, poetą , historykiem, działaczem narodowym i politycznym. Górale cenili sobie obecność Doktora i rozmowy z nim w karczmie „U Ujca”, gdzie przychodził na kufel piwa, również w niedzielę, a nawet razem z małżonką. Był honorowym gościem wraz z małżonką na weselach góralskich. Doktor z nieodłączną laseczką był charakterystyczną postacią, znaną również mieszkańcom Cieszyna, które to miasto często odwiedzał.

           We wrześniu 1939 r. powołany został do wojska jako lekarz porucznik; rannego w Żółkwi, niedaleko ówczesne granicy polsko-węgierkiej, przewieziono do Budapesztu i leczono w szpitalu. Po powrocie do Istebnej w listopadzie 1939 r. pracował jako lekarz pod ścisłą obserwacja władz hitlerowskich. Udzielał pomocy polskiej i czeskiej ludności, min, nadawał fałszywe telegramy pomocne w ucieczce z wojska niemieckiego, uprawiał sabotaż gospodarczy wydając zaświadczenia o niezdolności do pracy robotnikom leśnym. Był lekarzem grupy partyzantów Armii Krajoej w masywie na Baraniej Góry i opiekował się rodzinami partyzantów. Jego syn Juliusz (1928-1987) był partyzantem, a drugi syn Eleutriusz (1923-1986) żołnierzem Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. W Kwietniu 1945 r, kiedy już część Śląska była wyzwolona, został wraz z synem aresztowany. Grupę zaaresztowanych przeprowadzono z Istebnej do Jabłonkowa  z rękami wiązanymi drutem kolczastym. Najpierw przebywał w więzieniu  w Jabłonkowie, a potem w Cieszynie, gdzie miał zostać rozstrzelany. Uniknąl śmierci dzięki zabiegom dra med. Henryka Bernacika (1911-1983) z Cieszyna, który przekonał Obermedizinalratha Dra Freohube w Cieszynie, że wychowanej Uniwersytetu Wiedeńskiego nie może być rozstrzelany bez sądu. Dra Raszyka wraz z synem przewieziono do więzienia w Mirowie na Morawach ( Czechosłowacja) gdzie był więziony do wyzwolenia przez Wojska Radzieckie 7 maja 1945 r.

           Po wojnie był kierownikiem Wiejskiego Ośrodka Zdrowia w Istebnej, pracował w poradni ogólnej i w izbie porodowej oraz jako lekarz szkoleniowy. Dzięki jego staraniom w 1950 r. otwarto izbę porodową, a w 1961 r. nowoczesny Gminny Ośrodek Zdrowia w Istebnej. Był inicjatorem corocznej akcji honorowego krwiodawstwa w Istebnej. Pracował do ostatnich dni swojego życia.

            Był członkiem Stronnictwa Demokratycznego, Polskiego Związku byłych Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień Więzień Obozów Koncentracyjnych – koło Istebna, później Związku Bojowników o Wolność i Demorację, zwanym działaczem czerwonokrzyskim. Odznaczony został m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Polski, Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Zwycięstwa i Wolności, Odznaką Wzorowego Pracownika Służby Zdrowia, Złotą Odznaką Zasłużonemu w Rozwoju Województwa Katowickiego, Złotą Odznaką Honorową  PCK